Hart der duisternis

Het verhaal gaat over Charles Marlow die met een oude vervallen stoomboot in Congo rondvaart en zorgt voor de bevoorrading van de nederzettingen en de aflossing van de zendelingen.  Het verhaal wordt verteld vanuit het standpunt van Charles aan zijn makkers op de boot. Ik vermoed dat Charles eigenlijk Joseph zelf is. In 1890 voer Joseph immers zelf naar Congo, en zijn ervaringen hebben hem geïnspireerd tot het schrijven van Hart der duisternis. Met behulp van het personage van Charles werd zijn verslag tot leven gebracht.

Diep in de jungle hoort Charles met lovende woorden spreken over een zekere Kurtz die een benijdenswaardige reputatie heeft opgebouwd en voor grote hoeveelheden ivoor heeft gezorgd. Na enkele tegenslagen en een afgeweerde aanval van inboorlingen komt de stoomboot ter bestemming aan en ontmoet Marlowe een doodzieke Kurtz.

De moeilijke en zware omstandigheden waarin Kurtz moet werken, hebben een negatieve invloed gehad op zijn gedrag. Hij is een meedogenloze, wrede man geworden die inboorlingen die niet naar hem luisteren zonder pardon afslacht. Kurtz wordt nochtans beschouwd als een god.....Rond zijn hut heeft hij een reeks palen laten neerzetten waarop de hoofden van 'rebellen' werden gespietst..

Het hart der duisternis heeft zich in hem genesteld.

Kurtz overlijdt op de terugweg. Terug in Londen zoekt Marlowe Kurtz’ verloofde op om haar het nieuws te melden.

De duisternis zit volgens mij in het hart van de beschaafde blanke man: De blanke witte man Kurtz die de jungle binnenkomt als afgezant om te helpen en die een tiran wordt met een donker hart en ‘de wilden’ vermoordt.

Thema

Het boek blijkt ook nu nog een een historisch document van onschatbare waarde te zijn dat een blik werpt op het gruwelijke regime, de wandaden tijdens kolonisatie en de macht om Afrika. Een aanklacht dus op de gruweldaden. We hoeven daarvoor niet ver terug te kijken (vernieling en bekladding van de Leopold II standbeelden in grote Belgische steden in 2022).

Hart der duisternis  is een buitengewoon verhaal, maar ik vond het taalgebruik nogal poëtisch en filosofisch waardoor het verhaal niet eenvoudig te lezen is en zeker niet om in één keer te lezen. Er zijn ook geen hoofdstukken waardoor er geen pauze wordt ingelast tussen de gebeurtenissen. Conrad slaagt er echter wel in om met zijn taalgebruik en omschrijvingen (bv. ‘Arbeiders die door de explosies voor de aanleg van infrastructuur gekwetst raken, isoleren zich om zachtjes aan en in eenzaamheid te creperen’) de lezer te beroeren. Kortom, geen luchtig weekendverslag maar serieuze literatuur.

Er bestaat overigens ook een film uit 1994 ‘Heart of darkness’, die eventueel een aanvulling kan zijn op het boek.

Het is een verhaal waarin een goede structuur zit, spannend en zeer aangrijpend. Als je meer wilt te weten komen over de kolonisatie van Congo of je bent erin geïnteresseerd, dan moet je dit boek zeker gelezen hebben! Mijn beeld hierover is alleszins veel duidelijker geworden doordat ik dit boek gelezen heb. Alleen één minpuntje: er worden vaak moeilijke woorden en een moeilijke zinsbouw gebruikt waardoor sommige stukken in het boek onduidelijk worden. Mensen die zwakker zijn in het Nederlands zullen hier waarschijnlijk wel wat moeite mee hebben. Ikzelf heb sommige zinnen twee tot drie keer opnieuw moeten lezen voor ik het begreep. Maar los hiervan blijft het wel een geweldig boek!

Het boek: Hart der duisternis is een zeer interessant, vlot lezend boek. Door gebruik te maken van een ik-verteller laat je je meeslepen in het verhaal over de kolonisatie in Afrika. Het is net alsof Marlow, die een verhaal tegen zijn mannen aan het vertellen is tegen de lezer praat. Daardoor kan je de situaties goed voorstellen. Merlow is een rond karakter, we weten vaak wat hij denkt en dat maakt het zo meeslepend.
Het boek gaat vooral over ontdekkingsreizen en de kolonisatie in Afrika. De auteur laat de werkelijkheid zien van de kolonisaties. Soms zijn er wel wat onduidelijkheden en snap ik niet goed waarom Kurtz sommige dingen zegt. Ook de denkwijze van Kurtz en Marlow is heel ongewoon voor in die tijd, wat dan ook weer een interessante wending geeft aan het verhaal. Het nawoord (vanaf pg 138) geeft wel heel wat verduidelijking en vind ik bij dit boek zeer noodzakelijk.
Wat ik wel spijtig vond is dat het lang duurt tegen er iets gebeurt, je leest wel alle verhalen en hoe Marlow er is gekomen maar toch ontbreekt de spanning in het begin wat vind ik. Wat de auteur wel goed doet is Marlow voor moeilijke keuzes te laten staan. Hij kan kiezen voor voor de arbeiders immoreel te behandelen zoals de rest of ze als mensen te behandelen. Het is wel duidelijk dat hij niet akkoord gaat met de manier waarom ze hun behandelen.

In Hart der Duisternis van Joseph Conrad worden verschillende thema's besproken. Onder andere de kolonisering van Afrika, racisme en de dood komen aan bod.

In het begin van het verhaal zit het hoofdpersonage: Marlow, een zeeman, op een boot en verteld hij aan zijn medepassagiers een verhaal over een eerdere reis naar Afrika.

Hij vertelt hen dat hij al vroeg met het idee speelde om Afrika te ontdekken. Zijn droom wordt werkelijkheid als een familielid hem aan een baan als kolonist helpt. Hij moet eerst allerlei proeven afleggen en die doorstaat hij met glans. Zijn taak was eenvoudig, hij zou van handelspost naar handelspost moeten varen om zo mensen en goederen naar daar te brengen.

Maar niet alles loopt als verwacht. Als Marlow aankomt op zijn vertrekpunt, blijkt zijn vaartuig niet in orde en heeft hij maanden nodig om het te herstellen. Als hij dan eindelijk kan vertrekken, blijkt het gevaarlijk varen te zijn want de gebieden zijn dicht begroeit en het water ligt vol met boomstammen.

Tijdens zijn verschillende stoppen in de handelsposten hoort hij verschillende keren de naar Kurtz vallen. Kurtz blijkt een eigenzinnig man te zijn en hoe meer Marlow over hem hoort praten, hoe sneller hij hem wil ontmoeten.
Tegen de tijd dat Marlow Kurtz eindelijk kan ontmoeten blijkt hij doodziek te zijn. De bemanning van het schip besluit hem aan boord te nemen en hem zo snel mogelijk het land uit te brengen maar dat is tevergeefs, slechts enkele dagen na zijn eerste ontmoeting met Kurtz zien Marlow de man sterven.

Daarop gaat hij terug naar huis met alle documenten die hij gekregen heeft van Kurtz. Hij gaat op zoek naar de verloofde van Kurtz en samen beslissen ze dat alle ontdekkingen die Kurtz gedaan heeft niet in handen van de overheid mogen vallen.

Het boek is geschreven in een ik - vertelperspectief. Doordat Marlow het hele verhaal verteld aan zijn medereizigers en hen vaak aanspreekt om zijn woorden kracht te geven, lijkt het alsof Marlow tegen de lezer aan het praten is. Ook het feit dat er veel details beschreven worden zorgt ervoor dat de lezen het verhaal zich heel erg levendig kan voorstellen.